Synagoge

De rijke geschiedenis van de Synagoge in Zuidlaren: Een monument van het Joodse erfgoed

De Synagoge van Zuidlaren heeft een lange en fascinerende geschiedenis, die getuigt van de aanwezigheid van een bloeiende Joodse gemeenschap in het verleden. In dit artikel bespreken we de geschiedenis van de synagoge, de verschillende functies die het gebouw door de jaren heen heeft gehad, en de inspanningen om het te behouden en te restaureren.

De vorming van de Joodse gemeente en de bouw van de synagoge

Ruim 120 jaar geleden vormden enkele grote families in Zuidlaren samen een kleine, zelfstandige Joodse gemeente (kille). Ze zamelden geld in voor de bouw van een bescheiden synagoge, een school en een ritueel bad (mikwe) aan de Zuiderstraat. In 1884 werd het mediene-sjoeltje gebouwd, dat tot 1925 als synagoge in gebruik bleef. Door een afname van het aantal gemeenteleden kon men geen minjan meer vormen, waarna de gemeente werd opgeheven en de synagoge werd verkocht.

De verschillende functies van de synagoge door de jaren heen

Na de verkoop werd het voormalige synagogegebouw voor verschillende doeleinden gebruikt, zoals een pakhuis, reparatiewerkplaats, clubhuis voor padvinders, peuterspeelzaal en uiteindelijk een tweedehands kledingwinkel. Tweemaal stond het gebouw op de nominatie om gesloopt te worden, maar gelukkig werd dit voorkomen.

Het behoud van de synagoge en de oprichting van het Comité Joods Erfgoed Zuidlaren

In de jaren 2000 kwam er verandering, toen het Comité Joods Erfgoed Zuidlaren erin slaagde voldoende gelden bijeen te brengen voor de realisering van een monument ter nagedachtenis van de in de oorlog omgekomen vijftien Joodse Zuidlaarders. Het comité zorgde er ook voor dat de geschiedenis van Joods Zuidlaren werd beschreven in een boekje. In 2003 werd de Vereniging Behoud Synagoge Zuidlaren opgericht, met als belangrijkste doel het gebouw volledig te restaureren en herinrichten tot een synagoge.

De samenwerking met de Stichting Oude Drentse Kerken

In 2006 werd het synagogegebouw eigendom van de Stichting Oude Drentse Kerken. Deze stichting bood aan het gebouw te kopen van de gemeente Tynaarlo en hielp bij het verwerven van fondsen en het beschikbaar stellen van expertise voor de restauratie.

De huidige status van de synagoge

De Synagoge van Zuidlaren is nu volledig gerestaureerd en staat onder beheer van de Vereniging Behoud Synagoge Zuidlaren. De Liberaal Joodse Gemeente Noord Nederland huurt het gebouw voor het houden van hun erediensten en andere activiteiten. Naast de religieuze functie staat de synagoge ook open voor diverse culturele en educatieve evenementen, zoals exposities, lezingen, symposia en kleinschalige muziekuitvoeringen. Dit maakt de synagoge tot een veelzijdig centrum voor de lokale gemeenschap en een belangrijk erfgoedmonument.

De educatieve rol van de synagoge

De gerestaureerde synagoge speelt ook een belangrijke rol op educatief gebied, door het organiseren van rondleidingen en educatieve programma’s voor scholen en andere geïnteresseerde groepen. Op deze manier draagt de synagoge bij aan het vergroten van het historisch bewustzijn en het verspreiden van kennis over de Joodse geschiedenis en cultuur in Zuidlaren en omgeving.

De toekomst van de synagoge

Met de succesvolle restauratie en het brede scala aan activiteiten dat in de synagoge plaatsvindt, is de toekomst van dit belangrijke monument verzekerd. De inspanningen van het Comité Joods Erfgoed Zuidlaren, de Vereniging Behoud Synagoge Zuidlaren en de Stichting Oude Drentse Kerken hebben ervoor gezorgd dat de synagoge niet alleen een monument van het verleden is, maar ook een levendig centrum voor religieuze, culturele en educatieve activiteiten in de huidige gemeenschap. Het voortbestaan van de synagoge helpt om de herinnering aan de Joodse gemeenschap van Zuidlaren levend te houden en hun bijdrage aan de lokale geschiedenis te blijven vieren.